Impact van warmtepompen op het milieu

Er zijn veel redenen om voor een warmtepomp te kiezen. Daarom heeft Daikin de whitepaper Drivers to Heat Pump Adoption by European Households gemaakt, met feitelijke inzichten om consumenten te helpen een weloverwogen beslissing te nemen. Daarin worden belangrijke factoren onderzocht zoals besparingen op energiekosten, stimuleringsmaatregelen van de overheid, milieueffecten, beleidsontwikkelingen en hoe warmtepompen kunnen worden geïntegreerd met oplossingen voor hernieuwbare energie om woningen klaar te maken voor de toekomst.

In dit artikel richten we ons op de milieuvoordelen van warmtepompen, zoals een lagere CO2-uitstoot en een beter energierendement.

Warmtepompen: sleutel tot het decarboniseren van de EU en de verwarmingstransitie

Warmtepompen zijn een van de belangrijkste oplossingen om de EU-doelstellingen voor decarbonisatie te halen. Ons praktijkvoorbeeld toont aan dat een warmtepomp van Daikin 2 tot 24 keer minder koolstofintensief is, wat helpt om jaarlijks 0.2 tot 2 ton CO₂-equivalent (C02-eq is de standaard metrische maat om het aardopwarmingspotentiaal van verschillende broeikasgassen te vergelijken) te besparen tijdens de gebruiksfase (afhankelijk van de emissiefactor - EF - van het elektriciteitsnet van elk land).

Een gedecarboniseerde EU tegen 2050 is de belangrijkste doelstelling van de Green Deal van de EU, een veelomvattend plan om klimaatverandering tegen te gaan. De EU streeft naar een vermindering van de broeikasgasuitstoot met 55% in alle sectoren, inclusief energie en gebouwen. Gebouwen zijn de grootste energieverbruikers en zijn goed voor 40% van het totale energieverbruik en 36% van de broeikasgasuitstoot in de EU. In residentiële gebouwen wordt ongeveer 80% van het uiteindelijke energieverbruik gebruikt voor de verwarming van ruimtes en water. Een groot deel daarvan is nog steeds afhankelijk van fossiele brandstoffen zoals kolen, aardgas en aardolie. Het decarboniseren van verwarming in gebouwen is daarom cruciaal om de klimaatdoelstellingen van de EU te halen.

De rol van warmtepompen bij decarboniseren

Warmtepompen zijn vitaal om de EU te decarboniseren, omdat ze een energiezuinigere en milieuvriendelijkere verwarmingsoplossing bieden dan traditionele systemen op basis van fossiele brandstoffen. Volgens het European Heat Pump Market and Statistics Report 2023 hebben warmtepompen alleen al in 2022 bijgedragen aan een vermindering van 52,52 Mt broeikasgasuitstoot. Wereldwijd zou het gebruik van warmtepompen in plaats van ketels en ovens op fossiele brandstoffen de jaarlijkse CO₂-uitstoot met 3 gigaton kunnen verminderen.

Ondersteuning voor EU-regelgeving

Warmtepompen zijn essentieel voor de EU-transitie naar schone energie en het bereiken van koolstofneutraliteit in 2050. Volgens een rapport uit 2022 van het Internationaal Energieagentschap zouden warmtepompen de Europese vraag naar gas voor de verwarming van gebouwen tegen 2030 met minstens 21 miljard kubieke meter kunnen verminderen. Het EU-actieplan voor warmtepompen heeft als doel dat er tegen 2027 minstens 10 miljoen extra warmtepompen geïnstalleerd worden, ondersteund door verschillende EU-beleidsinitiatieven zoals de Renovatiegolfstrategie, de Richtlijn Hernieuwbare Energie (RED) en de Richtlijn Energie-efficiëntie (EED).

Levenscyclusanalyse (LCA) van warmtepompen

Om de voordelen van warmtepompen ten opzichte van verwarmingstechnologieën op gas te begrijpen, is het essentieel om een levenscyclusanalyse (LCA) uit te voeren. Een LCA evalueert de volledige levenscyclus van een product, van de winning van grondstoffen tot de productie, het gebruik, de recyclage en de afvalverwerking, wat een uitgebreid beeld geeft van de milieueffecten.

Sinds 2021 voert Daikin LCA's uit voor warmtepompproducten, waarbij de milieueffecten worden beoordeeld van productie tot verwijdering. De LCA van Daikin wordt geverifieerd door een onafhankelijke externe partij en gepresenteerd als een Environmental Product Declaration (EPD). Dat is een onafhankelijk geverifieerde samenvatting van de milieu-impact van een product doorheen zijn levenscyclus. Er zijn twee hoofdtypen EPD's: industriebreed en productspecifiek. EPD's worden steeds vaker verplicht door nationale regelgeving.

Praktijkvoorbeeld: ecologische voetafdruk van Daikin-warmtepompen vs. gasketel

Deze studie vergelijkt de Daikin Altherma 3 R 180L (lucht/water-warmtepomp) met een hoogrendementsgasketel (rendement van 90%).

Whole life carbon

Whole life carbon (WLC) verwijst naar de totale koolstofvoetafdruk van een product gedurende het hele bestaan ervan en omvat zowel operationele als ingebedde koolstof. Het totale aardopwarmingspotentiaal (GWP) van een warmtepomp van Daikin is bijna acht keer lager dan dat van een gasketel.

Operationele koolstof

Operationele koolstofuitstoot is de uitstoot die gebeurt tijdens het gebruik van een product (de gebruiksfase). In dit onderzoek is de operationele uitstoot van de gasketel bijna tien keer hoger dan die van de warmtepomp. Het energieverbruik werd berekend voor Frankrijk.

Ingebedde koolstof

Ingebedde koolstof verwijst naar de uitstoot die wordt geproduceerd tijdens extractie, productie, transport, constructie, onderhoud, reparatie en afvalverwerking van een product of gebouw. De warmtepomp van Daikin heeft een hogere ingebedde koolstof dan de gasketel, voornamelijk door hogere uitstoot tijdens de productie en afvalverwerking.

Warmtepompen zorgen voor een aanzienlijk lagere CO₂-uitstoot

Door een gasketel te vervangen door een warmtepomp kan de CO₂-uitstoot in een typische eengezinswoning in Europese landen aanzienlijk lager liggen. De variaties in ecologische voetafdruk van de warmtepomp tijdens de gebruiksfase werden gemeten in verschillende landen voor een typisch middelgroot huishouden met een jaarlijks energieverbruik van 10.000 kWu - representatief voor de nieuwbouwmarkt.

Voor België bleek uit de resultaten dat een warmtepomp van Daikin jaarlijks 1.921 kg CO₂ bespaart en acht keer koolstofefficiënter is dan een gasketel.

De jaarlijkse uitstoot van warmtepompen in alle onderzochte landen is 2 tot 24 keer lager dan de uitstoot van gasketels die dezelfde lucht en hetzelfde water voor het huishouden verwarmen en koelen. Aangezien verwacht wordt dat de uitstootfactor voor elektriciteit zowel op korte als op lange termijn alleen maar zal dalen door de investeringen in hernieuwbare energie van de EU en het VK, zullen warmtepompen ook tijdens de gebruiksfase minder uitstoten, wat helpt om de klimaatdoelstellingen te halen.

Kortom, warmtepompen zijn een kant-en-klare klimaatpositieve oplossing met verregaande milieuvoordelen in vergelijking met traditionele gasketels.

Voor gedetailleerde gegevens, bronnen en referenties verwijzen we naar de volledige whitepaper (beschikbaar als download in het Engels).