Luchtkwaliteit op school: moet ik me zorgen maken?

Gezonde lucht is belangrijk

De voorbije maanden doken er in de pers heel wat verontrustende berichten op over de luchtkwaliteit in Vlaamse scholen. Stilaan zwelt ook het protest aan van ouders die vinden dat het zo niet langer kan. Maar is het inderdaad zo slecht gesteld als sommigen beweren? En hoe kun je je kind school laten lopen zonder het bloot te stellen aan schadelijke gassen?

Ongezonde lucht in twee op de drie scholen

In maart van dit jaar kwam Greenpeace naar buiten met een studie die de organisatie, in samenwerking met onder meer de Gezinsbond, had uitgevoerd in 222 Belgische scholen. Van half november tot half december 2017 werd daar met passieve samplers de concentratie stikstofdioxide (NO₂) gemeten. Dat gas wordt vooral uitgestoten door dieselvoertuigen en is erg schadelijk voor de gezondheid. Een teveel aan stikstofdioxide in de lucht verhoogt het risico op onder meer astma, allergieën en diabetes, zeker bij kinderen. Bovendien heeft het een negatief effect op de cognitieve ontwikkeling.

Uit de meting blijkt dat maar liefst twee op de drie scholen te kampen heeft met ongezonde lucht. Daarbij werd uitgegaan van een aanvaardbare drempelwaarde van 20 μg/m³. In vijf van de onderzochte scholen werden zelfs waarden gemeten boven de Europese toegelaten grens van 40 μg/m³.

Verkeer is de oorzaak

Volgens BuroBlauw, het Nederlandse labo dat het onderzoek voor Greenpeace uitvoerde, is het verkeer de bepalende factor voor de luchtkwaliteit in scholen. Over het algemeen scoren scholen in steden slechter dan scholen op het platteland, al zijn er ook scholen in smalle dorpsstraten (‘street canyons’) die slechtere waarden laten optekenen dan stadsscholen die gelegen zijn in brede straten met open bebouwing.

Scholen zijn trouwens niet de enige plaatsen waar kinderen geconfronteerd worden met een slechte luchtkwaliteit. Aan de hand van officiële Vlaamse data over de luchtkwaliteit heeft de Antwerpse actiegroep stRaten-Generaal behalve in scholen ook de situatie in crèches, buitenschoolse opvangplekken en op sportvelden in kaart gebracht. Uit die studie blijkt dat ongeveer een derde van al die locaties een slechte luchtkwaliteit kent. Ook zij gingen uit van een grenswaarde van 20 μg/m³.

Net als bij het onderzoek van Greenpeace zijn deze resultaten ontluisterend. Er is niet alleen een concentratie aan vervuilde lucht in grootsteden, maar evengoed op heel wat plaatsen waar je schone lucht zou verwachten. Een reportage in het één-programma Pano maakte heel Vlaanderen duidelijk hoe groot het probleem is.

Protest en politieke actie

In Vlaanderen, maar ook in Brussel, kwamen intussen al verschillende keren ouders en kinderen op straat om te protesteren voor meer propere lucht in scholen. Op de laatste dag van de paasvakantie waren er acties aan meer dan veertig scholen. Met mondmaskers, afgezette straten en borden met slogans als ‘Ik stik’ en ‘Geef mij lucht’ maakten de protestanten hun grieven duidelijk. Ze zijn de ‘lange stinkfiles’ aan scholen beu en wijzen de politici op hun verantwoordelijkheid.

Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege erkent dat er actie nodig is. In De Morgen verklaart ze dat ‘ontdieseling’ en lage-emissiezones op korte termijn de beste oplossingen zijn. Nog volgens de minister kunnen ook kleine, plaatselijke ingrepen een verschil maken. Toch volstaat dit niet volgens de actiegroepen. Zij beklemtonen de noodzaak van een geïntegreerde aanpak en vinden dat gevoelige bestemmingen zoals scholen niet in de buurt van drukke verkeersassen ingeplant zouden mogen worden.

In Antwerpen zijn ze alvast van plan om daar rekening mee te houden: het is de eerste Vlaamse stad die bij het toekennen van vergunningen voor nieuwe scholen en kinderdagverblijven eerst zal kijken naar de luchtkwaliteit in de omgeving.

Luchtkwaliteit op school: wat kan je zelf doen?

Uiteraard is de locatie van de school van jouw keuze allesbepalend voor de lucht die je kinderen inademen. Helaas heb je niet altijd veel keuze: in steden zijn er lange wachtlijsten voor scholen en in dorpen zijn de mogelijkheden vaak beperkt.

Wel kun je vermijden dat je het probleem erger maakt. Breng je kinderen bijvoorbeeld niet per auto naar school. Uit de metingen blijkt namelijk dat er op dagen zonder les (wanneer de ouders hun auto thuislaten) minder NO₂ in de lucht hangt.

Scholen delen tot slot in de verantwoordelijkheid. Ze kunnen investeren in luchtzuiveringstoestellen en/of inzetten op duurzame lucht-luchtwarmtepompen, die niet alleen koelen en verwarmen, maar ook de lucht zuiveren.