Europa wil tegen 2050 het eerste koolstofneutrale continent ter wereld worden en de Europese Commissie wil de uitstoot tegen 2030 met ten minste 55% verminderen. Bij Daikin ondersteunen we die keuze en streven we ernaar om tegen 2050 wereldwijd een koolstofneutraal bedrijf te worden.1
Het Europese Green Deal Investment Plan2 wil (minstens) 1 biljoen euro aan investeringen van de Europese Unie, de nationale regeringen en de privésector aantrekken om de EU koolstofvrij te maken.3 Nu het Green Deal Investment Plan geconfronteerd wordt met de COVID-19-pandemie en de economische crisis, staat het ook centraal in het 'Next Generation EU', het Europese COVID-19 -herstelprogramma ter waarde van 750 miljard euro.
De decarbonisatie van Europa en het herstel van de COVID-19-pandemie zijn enorme uitdagingen. Bij de presentatie van de Green Deal noemde de voorzitter van de Europese Commissie het zelfs het "man-op-de-maan-moment" van Europa. Bij de uitvoering van de Green Deal kijken we uit naar de bevordering door de EU en haar lidstaten van koolstofarme technologieën, zoals warmtepompen, door te zorgen voor een eerlijke koolstofenergieprijs en door stimulansen voor verwarming op basis van fossiele brandstoffen te ontmoedigen.
Waarom warmtepompen?
Vandaag zijn Europese gebouwen verantwoordelijk voor ongeveer 36% van alle CO2-uitstoot in de Unie. Aangezien bijna 50% van het eindverbruik van energie in de Unie wordt gebruikt voor verwarming en koeling, waarvan 80% in gebouwen4, is het potentieel voor decarbonisatie in deze sector enorm.
- Warmtepompen zijn een beproefde oplossing en Europa heeft de technologie, de expertise en de investeringen om verder uit te breiden. Van eengezinswoningen tot meergezinswoningen, van renovatie tot nieuwbouw, van kleine tot grote commerciële gebouwen en industriële installaties, overal zijn warmtepompen klaar voor de EU Green Deal.
- Warmtepompen zijn een koolstofarme verwarmingstechnologie. Voor elke kWh benodigde warmte is de koolstofimpact van een warmtepomp vandaag ongeveer de helft van een hoogrenderende gasketel, met een nog kleinere potentiële koolstofvoetafdruk door de verdere decarbonisatie van de elektriciteitsproductie in de EU5.
- Warmtepompen maken gebruik van hernieuwbare energie zoals thermische energie uit de lucht, het water of de grond. Deze hernieuwbare energiebronnen zijn in Europa in overvloed beschikbaar. Ze hoeven dus niet te worden geïmporteerd.
- Warmtepompen zullen steeds meer gebruik maken van duurzame elektriciteit en zijn op weg om een volledig klimaatneutrale oplossing te worden. Zo zal het aandeel van hernieuwbare elektriciteitsproductie in de EU tegen 2030 ten minste het dubbele bedragen van het huidige niveau van 32% hernieuwbare elektriciteit, namelijk ongeveer 65% of meer6.
- Daarnaast zijn warmtepompen essentieel om het elektriciteitsnet in evenwicht te houden en zo de verdere inzet van een duurzame energieproductie te ondersteunen, bijvoorbeeld door te fungeren als warmteopslagaccu en als instrument om vraag en aanbod van energie flexibel op elkaar af te stemmen.
Investeringen in warmtepompen stimuleren ook de economische groei in de EU, aangezien deze producten op grote schaal in Europa worden ontwikkeld en geproduceerd. Daikin heeft bijvoorbeeld een Europees centrum voor onderzoek en ontwikkeling en 5 fabrieken in Europa die zich met warmtepomptechnologie bezighouden.
Elke euro die wordt geïnvesteerd in warmtepomptechnologie is een euro die wordt geïnvesteerd in het creëren van lokale werkgelegenheid. De warmtepompsector als geheel biedt momenteel werk aan 225.000 mensen in Europa7. Nieuwe en grotere investeringen in hernieuwbare verwarming zullen zowel de Europese economie als ons milieu ten goede komen.
Zweeds succesverhaal
Zweden is in de jaren tachtig begonnen met een ambitieus beleid om verwarmingsketels op fossiele brandstof door warmtepompen te vervangen. Vandaag de dag zijn warmtepompen de standaard om Zweedse huizen te verwarmen. Dit streven om warmtepompen tot de standaardtechnologie voor residentiële verwarming te maken, heeft ertoe bijgedragen dat de totale uitstoot van broeikasgassen tussen 1990 en 2018 met 33,7% is gedaald8.
Andere Europese landen beginnen dit voorbeeld te volgen. Onlangs hebben landen als Frankrijk, Duitsland, Italië en Nederland soortgelijke programma's voor de bevordering van warmtepompen en de vervanging van ketels gelanceerd.
Einde van stimulansen voor op koolstof gebaseerde initiatieven
In navolging van het EU Green Deal-initiatief kunnen beleidsmakers in de EU-lidstaten op twee niveaus actie ondernemen om tot decarbonisatie te komen.
Ten eerste zouden de lidstaten van de EU zich ertoe kunnen verbinden een einde te maken aan het gebruik van fossiele brandstoffen. De meest vervuilende verwarmingssystemen moeten geleidelijk worden afgeschaft. Oostenrijk staat vanaf januari 2020 niet langer toe dat er in nieuwe woningen verwarmingsketels op stookolie worden geïnstalleerd. Dat is een uitstekend initiatief. Beleidsmakers zouden stimulansen voor fossiele brandstoffen kunnen vermijden. Ook nu nog komen directe of indirecte stimulansen ketels op stookolie of aardgas ten goede, omdat de belasting op warmtepompen verschilt van die op bijvoorbeeld ketels.
Ten tweede moeten hernieuwbare technologieën ook de concurrentie kunnen aangaan. De kloof tussen de elektriciteits- en gasprijzen is in veel lidstaten te groot om een warmtepomp tot een economisch aantrekkelijke investering voor de EU-burgers te maken9. Stimuleringsmaatregelen kunnen die kloof voor een bepaalde periode overbruggen, maar op de lange termijn zouden de kosten van energie meer in overeenstemming moeten zijn met de koolstofintensiteit. Koolstofprijzen kunnen bijdragen tot verdere uitstootreductie door het EU-systeem voor de handel in emissierechten (Emission Trading System of ETS) uit te breiden naar alle uitstoot van de verbranding van fossiele brandstoffen in gebouwen en door de energiebelastingrichtlijn10 te herzien.
Consumenten motiveren
Consumenten die op zoek zijn naar vervanging van hun systemen op fossiele brandstof moeten gemotiveerd worden om warmtepompen te overwegen. De sector innoveert onophoudelijk om warmtepompen aantrekkelijk te maken door een mix van productkenmerken, prijszetting, ontwerp en gebruiksvriendelijkheid voor installateurs en eindgebruikers11. De sector kan meer moeite doen om de voordelen van warmtepompen uit te leggen, zodat de eindgebruikers zich er meer bewust van worden.
Overheden vestigen de aandacht van de consument op warmtepompen door middel van stimulansen voor woningrenovaties, maar er zijn ook andere middelen die de keuze voor warmtepompen gunstig kunnen beïnvloeden, zoals het meetellen van het gebruik van duurzame energie in de totale energiescore van het gebouw. Dat geeft een sterk signaal en het nodigt de consument uit om een gedetailleerde berekening te maken van de totale eigendomskosten en de ecologische voordelen12. Dan zullen de voordelen van warmtepompen duidelijk worden voor de consument.
Toegankelijk voor alle Europeanen
Op korte termijn kunnen overheidsstimulansen de overgang naar koolstofneutrale verwarming helpen versnellen en warmtepompen toegankelijk maken voor alle Europeanen. Maar op langere termijn moeten correcte energieprijzen en een correcte aanduiding van de energie- en koolstofprestaties van een gebouw de motivatie van de eindgebruiker zijn om in warmtepomptechnologie te investeren.
De voorbeelden van Zweden en andere Europese landen laten zien dat deze strategie werkt. Zo hebben Frankrijk en Duitsland uitgebreide en zeer populaire vervangingsprogramma's voor stookolieketels opgezet. Daarnaast heeft Italië een 'Superbonus' gelanceerd om warmtepompen te promoten met een terugbetalingskrediet van 110%.
Daikin zal samen met andere leiders uit de warmtepompsector de uitdaging aangaan om ervoor te zorgen dat eindgebruikers zich bewust zijn van warmtepompen en hun voordelen. We werken ook dagelijks aan goed getrainde installateurs om een goede installatie en een zorgeloze opvolging voor de consument te garanderen.
Wat nu?
Daikin heeft zichzelf de ambitie opgelegd om tegen 2050 een koolstofneutraal bedrijf op wereldschaal te worden. We zijn ervan overtuigd dat alle belanghebbenden - beleidsmakers, industrieleiders en consumenten - hetzelfde doel hebben, namelijk de basis leggen voor een koolstofneutrale toekomst. Samen kunnen we de verwarmingssector in Europa van koolstofuitstoot ontdoen en het gedurfde doel van de Green Deal bereiken. Alleen moeten we daarvoor nu actie ondernemen.
1 Daikin Environmental Responsibility
2 Europese Commissie, Questions and answers, geconsulteerd op 14 september 2020
3 Europees Parlement, ‘Europe’s one trillion climate finance plan’, geraadpleegd op 6 augustus 2020
4 An EU Strategy for Heating and Ccooling, geconsulteerd op 17 september 2020 en de Staff Working Documents, geconsulteerd op 17 september 2020
5 VHK Review study Ecodesign and Energy labelling of Space and combination heaters, Taak 5, Figuur 7, geconsulteerd op 17 september 2020
6 Communicatie van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Europees Comité van de Regio's, geconsulteerd op 17 september 2020
7 Europese Commissie, ‘Competitiveness of the heating and cooling industry and services’, geconsulteerd op 28 juni 2019
8 Internationaal Energieagentschap, landenprofiel Zweden, geconsulteerd op 14 september 2020
9 Eurostat, statistieken elektriciteitsprijzen: Statistics explained, geconsulteerd 17 September 2020
10 Communicatie van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Europees Comité van de Regio's, geconsulteerd op 17 september 2020
11 Zie Daikin’s Altherma 3 H HT
12 Daikin biedt bijvoorbeeld de tool Stand by me aan, waarmee installateurs en consumenten oplossingen kunnen selecteren, https://standbyme.daikin.be/